
Jun Tiburcio Perez Gonzales – Premio Speciale
“Premio Ostana scritture in Lingua Madre” edizione 2015
Lingua tutunakú (Messico)
Biografia
Jun Tiburcio è un artista-poeta messicano che si esprime nell’antica lingua Tutunakú, totonac in spagnolo. Il suo nome in tutunakú significa colibrì, uccello sacro nella regione messicana del Totonacapan, situata a nord dello Stato di Veracruz, Messico. Jun nasce nel 1959 a Chumatlán, in montagna, registrato con il nome spagnolo di Tiburcio Perez Gonzalez, ha trascorso la sua infanzia in montagna felice accanto ai suoi genitori che si dedicavano al campo e all’agricoltura. Ha studiato a Chumatlán Township, la scuola secondaria a Núñez e ha finito gli studi presso l’Università Pedagogica Nazionale in Papantla, Veracruz. Ha insegnato formazione indigena nella scuola di Coxquihui, Veracruz. Jun è un artista versatile: pittore, ricamatore, scultore di terra, artista di installazioni in arte visiva, scrittore, poeta in lingua indigena tutunakú. Ha esposto le sue opere in Messico, Canada, Francia, Spagna, Venezuela, Washington, Australia e Nuova Zelanda. Ha fatto recital tutunakú in molte parti del mondo, è l’ambasciatore della lingua tutunakú, oltre a dare lezioni sulla cultura nel Totonacapan. È stato fondatore e consulente artistico del Festival culturale di Cumbre Tajin Papantla, nello stato di Veracruz. La sua personalità è riassunta in una semplice espressione: l’arte di essere tutunakú, essere un creatore tra i tutunakú.
Antologia
TESTO ANTOLOGIA: TUTUNAKÚ
Poesie tratte da “Xlatamat jun / La vida del colibrì”
Ed. Centro de las artas indigenas
Xpakgan jun
Kamakaxti minpakgan xla jun
chu kakgosti lama jun.
Kakgosti… niti kamakgalakgchan
Kakgosti nikatachokgo.
Xpakga jun
xpakga uxi’alh
xpakga xkgakgatat
xpakga kakilhtamaku
Mikstu kakgosti
a chi wi tiku tapina
waka kakgosti
nikamakgxtakgti milikgosni.
Kilatamatkan ankgalhin koslawaka
namin kilhtamaku ni’alh katikgosti.
Axni chi lawaj namixa
akxniku nakatsya nikula jaxkan.
Xpakgan jun
xpakgan uxi’ax
xpakgan xkgakgatat
xpakgan kakilhtamaku.
Ni namakgniya jun, janasnokgan jili!
chunawankgoy litutunakkú.
Kilimakgtakgalhatkan
xlakta ni nasputa.
Chuna tama limasiyukan xtakaknit katuxawat.
Limakgatliwaga
Laklanka kiwi litsamakgoy:
chucut,
lijaxan,
xanat
xtawakat
chu masakga.
Wata wix litsamaya:
limakgatliwakga,
litliwakga,
tapaxkin,
liskgalala
chu lanka litlan.
Paks tanujni akinin
Nilakxtum anan jun
Lama tipalhuwa nak kakiltamaku.
Nahuna akinin nilakxtum,
wi tiku chalman, tiku lhmomokgo,
smalala, kgats xakgon,
akxkulaka, lakgastarankga, akxkuyutwa,
smalala.
Wata ni kalipuwanti nikuntla wix,
chuna kapaxuwa lata makatankanita
tlanka kamakglhkatsikanti.
Akxni na’akxilha kxpakgan kiwi
Xmasakga jun, ni namaktiya
Chu ni naxamaya,
ni nalakgpakglhniya xkgalhwat,
kamaxki kakni
wa xla xlalskujni katuxawat
kalakgkatsanti.
Akxni na akxilha kgoslawaka,kalakapastkti pi, wix natlan
nalikgosa miliskgala, nikuma likgalhtawakganita,
nalinan makgat lata niku chipinputuna.
Snun tlan
Kakaxyawa milistlan
nak minpulakni
xpalakta sputma.
Miliskgalala
kalimatlani mi’akskitit,
lanka milikaknit
kalimalhakgani minaku,
lata tlan kinkalitakatsiya
lilhakgananit mintapaxkin.
Lata nikula wix,
chu snun tlan.
Akstalanka
Akstalanka kalatapa
niku lapat kgalhiyaku kilhtamaku
xlakata akstalanka naniya
akxni nalakgchaman linin,
man tanks kalakgchuwan litlan
chuna nakamalakgchuwiya tiku talapakgo.
Anta niku kinkamalamanikan tlan,
kinkalimakaminkanitan natlawayaw tuku tlan,
niwa liminitaw natlawayaw tuku nitlan.
Pulh napaxkikana mikstu,
xlakata tlan nakapaxkiya amakgapitsin.
PARTNERS
The Ostana Prize celebrates the international support received
from the UNESCO International Decade of Indigenous Languages, and from two reference institutions in the linguistic field: the ELEN network (European Language Equality Network) and the NPLD network (Network to Promote Linguistic Diversity).